Retroaktivna naplata poreza pred Ustavnim sudom Federacije BiH

Potpredsjednik Federacije BiH, Milan Dunović, podnio je zahtjev Ustavnom sudu Federacije Bosne i Hercegovine za preispitivanje ustavnosti Poziva kojim je Porezna uprava FBiH započela retroaktivnu naplatu poreza freelancerima za tri godine unazad.

Potpredsjednik FBiH smatra da je izvršna vlast preuzela funkciju zakonodavne

Uz Zahtjev za rješavanje spora između federalnih institucija izvršne vlasti, odnosno Ministarstva finansija i Porezne uprave Federacije BiH na jednoj strani i zakonodavne vlasti to jest Parlamenta Federacije BiH na drugoj strani, Dunović od Ustavnog suda traži potvrdu preuzimanja ovlasti izvršne vlasti od zakonodavne. Naime, javni Poziv na temelju kojeg je Porezna uprava tražila plaćanje poreza od formalno nezaposlenih građana nema niti zakonsku, niti snagu zvaničnog propisa, tako da on ne može biti obavezujući akt.

Da bi oni koji ostvaruju prihod iz inostranstva ili iz BiH za usluge putem PayPal-a i drugih online servisa na račune u domaćim bankama mogli blagovremeno platiti porez, nije dovoljno samo njeno zakonsko propisivanje i utemeljenje. Potrebno je da organi izvršne vlasti donesu i usklade provedbene opšte akte iz svoje nadležnosti – na prvom mjestu izmjene i dopune Pravilnika o primjeni Zakona o porezu na dohodak, te da propišu poseban obrazac putem kojeg će se vršiti prijava i obračun poreza na prihode od freelance rada koji su direktno ostvareni iz inostranstva. Taj posao je u nadležnosti Ministarstva finansija Federacije BiH. A Izmjene i dopune postojećeg Pravilnika i Obrazac AMS-1035 doneseni su tek prošle godine tj. stupili su na snagu po objavi u Službenim novinama u aprilu 2018 godine. Ovi akti, sami po sebi nisu sporni, ali je sporna njihova retroaktivna primjena – unazad sve do 2015. godine koja je utvrđena – ni manje, ni više nego javnim “Pozivom” objavljenim na web stranici Porezne uprave, navodi Dunović u obrazloženju Ustavnom sudu.

Javni poziv može da predstavlja isključivo sredstvo informiranja i podsjećanja građana na njihove obaveze koje su utvrđene zakonom, i čije izvršenje je blagovremeno omogućeno opštim aktima izvršne vlasti – od dana njihovog stupanja na snagu, a nikako sredstvo kojim se utvrđuje – ni manje ni više nego retroaktivno dejstvo provedbenih akata izvršne vlasti, naglašava on.

Tvrdi da je ovakvo postupanje organa izvršne vlasti, odnosno uprave Federacije BiH, dovelo do domino efekta u pogledu kršenja ljudskih prava i sloboda širokog kruga građana ovog entiteta. Tako je sporni javni “Poziv” – opšteg karaktera, predstavljao osnov za donošenje niza pojedinačnih poziva – imenom i prezimenom određenim licima, sve uz propisivanje poreskih obaveza sa retroaktivnim dejstvom, rokova za njihovo izvršenje i prijetnje sankcijom u slučaju neizvršenja. U ovom slučaju, građani koji su u prethodnom periodu ostvarivali prihode iz inostranstva nisu počinili nikakav poreski prekršaj, nego im je izvršavanje obaveze plaćanja poreza na ovu vrstu prihoda – bez krivice na njihovoj strani – bilo onemogućeno propustom organa izvršne vlasti, odnosno uprave – na prvom mjestu Ministarstva finansija i Porezne uprave Federacije BiH, koji su neophodne Izmjene i dopune Pravilnika o primjeni Zakona o porezu na dohodak, te Obrazac AMS-1035 propisali tek 2018. godine. Neosporno je, piše u Zahtjevu za ocjenu ustavnosti potpredsjednika FBiH, da su organi izvršne vlasti propustili da blagovremeno donesu odgovarajuće opšte akte iz njihove nadležnosti kojim bi građanima bilo omogućeno da periodično i u skladu sa zakonom redovno izvršavaju poreske obaveze u vezi sa prihodima ostvarenim iz inostranstva.

Upravo je, tvrdi on, na taj način i nastupio spor između institucija zakonodavne i izvršne vlasti Federacije BiH jer je retroaktivno dejstvo opštim aktima organa uprave, odnosno izvršne vlasti jedino moglo biti dato aktom zakonodavne vlasti. Organ uprave, odnosno izvršne vlasti u ovom je slučaju neovlašteno preuzeo nadležnost zakonodavca, pri čemu su narušeni principi podjele vlasti, ustavni princip pravne sigurnosti, brojne odredbe Ustava Federacije BiH i međunarodnih instrumenata za zaštitu ljudskih prava i sloboda na snazi u BiH i Federaciji BiH, te prava građana ovog entiteta, napisao je Dunović.

U opširnom zahtjevu navodi i činjenice o ugrožavanju prava na slobodno tržišište koje garantuje federalni Ustav i aludira na ugroženost freelance populacije, uglavnom mladih i obrazovanih ljudi koji će ukoliko nemaju podsticaj, nego osporavanja u vlastitoj zemlji, vrlo brzo odseliti u neku drugu gdje će moći da prodaju svoje talente i znanja.

Apelacija Ustavnom sudu je rezultat saradnje potpredsjednika Federacije BiH, Milana Dunovića, i profesora ustavnog prava iz Tuzle, Zlatana Begića. Ovo je jedna od mnogih apelacija koju je Dunović podnio Ustavnom sudu u saradnji sa Begićem tokom svog mandata.

Udruženje “Freelance” u BiH pozdravlja podnošenje apelacije Ustavnom sudu. Kao organizacija koja okuplja freelancere iz raznih krajeva države, UFUBIH smatra da je apelacija važan iskorak ka rješavanju sage koja traje skoro godinu dana.